[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Istnia³a tedy g³êboka ró¿nica w stosunku naszego programu do interesów Niemieci Austrii z jednej strony, z drugiej zaœ — do interesów Rosji.I ró¿nica naszejpolityki w stosunku do tych dwóch pañstw i narodów nie by³a dyktowana jedyniewzglêdami strategii politycznej, wzglêdami chwili, ale wyp³ywa³a z za³o¿eñg³êbszych i trwalszych, które i w przysz³oœci niema³¹ rolê w polityce polskiejodegraj¹.1 Granice te ukszta³towane zosta³y w X—XII w., a przywrócone po ugodzieaustriacko-wêgierskiej z 1867 r.Czêsto nazywa siê je granicami Korony œw.Stefana.Obejmowa³y wszystkie ziemie w ³uku Karpat — od Dunaju w okolicachprze³omu zwanego ¯elaznymi Wrotami na wschodzie, po Dunaj na zachód odBratys³awy (wêg.Pozsony, niem.Presburg).Od XII w.z Wêgrami zwi¹zana by³aChorwacja, co dawa³o pañstwu dostêp do Adriatyku na odcinku od Rijeki poDalmacjê.Po 1867 r.granica zachodnia z Austri¹ bieg³a wzd³u¿ rzeki Litawy(niem.Leitha, wêg.Lajta).Wêgry w tych granicach obejmowa³y 325 tys.km2 iok.21 mln ludnoœci w 1910 r.W tej ostatniej liczbie, wed³ug oficjalnych,zani¿onych statystyk wêgierskich, ludnoœæ niewêgierska stanowi³a a¿ 55%.2 Aleksander I (1777—1825) — od 1801 r.car rosyjski.3 Aleksandr Lwowicz Apuchtin (1822—1904) — w latach 1879—1897 kuratorwarszawskiego okrêgu szkolnego, nadzorowa³ ca³e szkolnictwo elementarne iœrednie na obszarze Królestwa Polskiego.Jego rusyfikatorskie pomys³y, zabiegii rygory sta³y siê synonimem ca³ej antypolskiej polityki caratu po zd³awieniupowstania styczniowego; lata jego urzêdowania nazwano „noc¹ apuchtinowsk¹".4 Krajem Ba³tyckim lub Krajem Nadba³tyckim (ros.Priba³tijskij Kraj) nazywanoprzed 1914 r.w Rosji obszar stanowi¹cy dziœ terytorium Estonii i £otwy, awówczas podzielony na trzy gubernie.(Szczegó³owe dane — patrz przypis 11 nastr.192 oraz 12, 13 i 14 na str.345—346).Gubernie te nie stanowi³y ¿adnejwydzielonej jednostki w systemie administracyjnym Rosji, choæ mia³y bardzowyraŸn¹ specyfikê i czêsto by³y traktowane ³¹cznie.Powodem by³a dominacja wnich szlachty i mieszczañstwa niemieckiego.5 Hinterland (niem.) — zaplecze terytorialne, wnêtrze kraju, interior.6 Aleksander II (1818—1881) — od 1855 r.car rosyjski; reformy, o którychDmowski wspomina, by³y to przede wszystkim: ch³opska, samorz¹dowa, s¹downicza imilitarna.7 Duma Pañstwowa (roœ.Gra¿danskaja Duma) — parlament rosyjski funkcjonuj¹cy wlatach 1906—1917, a ustanowiony moc¹ tzw.manifestu paŸdziernikowego Miko³ajaII z 1905 r.8 Wojna rosyjsko-japoñska trwa³a od 10 lutego 1904 do 5 wrzeœnia 1905 r.9 Mowa o rewolucji 1905—1907 r., zwanej te¿ pierwsz¹ rewolucj¹ rosyjsk¹.10 Duma drugiej kadencji (zwana te¿ II Dum¹) obradowa³a od 5 marca do 16czerwca 1907 r.Ko³o Polskie, skupiaj¹ce pos³Ã³w-Polaków z Królestwa Polskiego,liczy³o 34 pos³Ã³w.Ponadto w II Dumie zasiad³o 12 pos³Ã³w-Polaków z ZiemZabranych, którzy formalnie nie weszli w sk³ad Ko³a Polskiego, ale wewszystkich wa¿niejszych kwestiach wystêpowali wspólnie z pos³ami polskimi zKrólestwa.Podpisali te¿ wszyscy wspólny wniosek w sprawie nadania Królestwuautonomii.Wniosek przygotowa³a komisja w sk³adzie: Henryk Konic, FranciszekNowodworski i Jan Stecki.Zosta³ on podpisany przez 46 pos³Ã³w polskich 19kwietnia, a z³o¿ony na rêce przewodnicz¹cego Dumy Fiodora AleksiejewiczaGo³owina 23 kwietnia 1907 r.Kopie projektu wrêczono wszystkim frakcjomdumskim.11 Stan wojenny na terenie wszystkich 10 guberni Królestwa Polskiego trwa³ od11 listopada do l grudnia 1905 r.i od 21 grudnia 1905 do 11 paŸdziernika 1908r.12 Nowa ordynacja wyborcza wprowadzona na mocy dekretu Miko³aja II z 16 czerwca1907 r.zmniejszy³a liczbê mandatów do Dumy z Królestwa Polskiego z 23 do 14.Dekret mówi³ wprost o koniecznoœci ograniczenia wp³ywu obcych na sprawyrosyjskie.Tote¿ z liczby mandatów przydzielonych Królestwu a¿ dwazarezerwowano dla Rosjan, po jednym z Warszawy i Che³ma.13 Guberniê che³msk¹ utworzono ze wschodnich ziem guberni siedleckiej ilubelskiej.Inicjatywa wysz³a w 1907 r.od prawos³awnego biskupa Che³ma —Eulogiusza, który czu³ siê zagro¿ony skutkami ukazu tolerancyjnego
[ Pobierz całość w formacie PDF ]