Stanislaw Lem Doskonala Proznia (4)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Je�li rzucam dziesi�cioma monetami naraz, wiedz�c o tym,�e szansa wypadni�cia naraz dziesi�ciu or�ów lub dzie�si�ciu reszek wynosizaledwie l : 1024, wcale nie mu�sz� rzuci� co najmniej 1024 razy, abyprawdopodobie�stwo wypadni�cia dziesi�ciu or�ów lub reszek sta��o si� równejedno�ci.Mog� bowiem zawsze powie�dzie�, �e moje rzuty stanowi� dalszy ci�gdo�wiad�czenia, na które sk�adaj� si� wszystkie minione rzuty dziesi�ciomamonetami naraz.Takich rzutów musia�a by� w ci�gu ostatnich 5000 lat historiiziemskiej nie�zliczona ilo��, wi�c w�a�ciwie powinienem si� spodzie�wa�, �e odrazu poczn� mi wszystkie monety pada� or�ami b�d� reszkami do góry.Tymczasem,powiada profesor Kouska, spróbujcie jeno na tym rozumowaniu oprze� swojeoczekiwania! Z naukowego punktu widzenia jest ono zupe�nie poprawne, to bowiem,czy sit rzuca monetami jednym ci�giem, czy te� si� je odk�ada na chwil�, abyzje�� w przerwie knedliczka albo skoczy� na jednego do szynku, czy wreszcie wogóle nie ta sama osoba rzuca, lecz coraz inna, i nie w jednym dniu, ale cotydzie� lub co rok, nie ma to najmniejszego wp�ywu ani znaczenia dla rozk�aduprawdopodobie�stwa, to wi�c, �e ju� dziesi�cioma mo�netami rzucali Fenicjanie,siedz�c na baranich skó�rach, i Grecy spaliwszy Troj�, i rzymscy sutenerzyczasów Cesarstwa, i Gallowie, i Germanie, i Ostrogoci, i Tatarzy, i Turcy,p�dz�c jasyr do Stambu�u, i kupcy dywanów w Galacie, i ci kupcy, co handlowalidzie�mi z dzieci�cej krucjaty, i Ryszard Lwie Serce, i Robespierre orazpar�na�cie dziesi�tków tysi�cy innych hazardzistów, te� jest ca�kiemnieistotne, i przez to, rzu�caj�c monetami, mo�emy uwa�a�, �e zbiór jestnad�zwyczaj liczebny, przez co nasze szans� wyrzucania 10 or�ów lub 10 reszeknaraz s� wprost ogromne! Spró�bujcie jeno rzuca�, powiada profesor Kouska,trzy�maj�c jakiego� uczonego fizyka lub innego probabilist� za �okie�, �eby nieuciek�, gdy� tacy nie lubi�, gdy im wytyka� fa�sz ich metody.Spróbujcie, azobaczycie, �e nic z tego nie wyniknie.Nast�pnie podejmuje profesor Kouskaobszerny my�lowy eksperyment, odnosz�cy si� nie do jakich� zja�wiskhipotetycznych, lecz do tego, co przedstawia cz�� jego w�asnej biografii.Powtórzmy za nim skrótowo co ciekawsze fragmenty tej analizy.Pewien lekarzwojskowy podczas pierwszej wojny �wiatowej wyrzuci� za drzwi sali operacyjnejpiel�g�niark�, bo dokonywa� zabiegu chirurgicznego w chwili, gdy ona wesz�aomy�kowo do tej w�a�nie sali.Gdyby piel�gniarka by�a bardziej obyta zeszpitalem, toby nie pomyli�a drzwi sali operacyjnej z opatrunkow�, a gdyby niewesz�a do operacyjnej, toby jej chirurg nie wyrzuci�; gdyby jej nie wyrzuci�,to prze�o�ony jego, lekarz pu�kowy, nie zwróci�by mu uwagi na niew�a�ciwezachowanie wzgl�dem damy (bo to by��a piel�gniarka amatorka, panna z wy�szejsfery), a gdyby nie zwróci� uwagi, toby m�ody chirurg nie uwa�a� za wskazaneprzeprasza� piel�gniarki, nie po�szed�by z ni� do cukierni, nie zakocha�by si�w niej, nie o�eni�, przez co i profesor Benedykt Kouska nie przyszed�by na�wiat jako dziecko tej w�a�nie ma��e�skiej pary.Z podanego zdaje si� wynika�,�e prawdopodobie�stwo przyj�cia na �wiat profesora Benedykta Kouski (jakonoworodka, nie jako kierownika katedry filo�zofii analitycznej) wyznaczone by�oprzez prawdopo�dobie�stwo zamiany lub niezamiany drzwi przez pie�l�gniark� wdanym roku, miesi�cu, dniu i godzinie.Lecz tak wcale nie jest.M�ody chirurgKouska nie mia� w owym dniu �adnych wyznaczonych operacji; lecz jego kolega,doktor Popichal, pragn�c odnie�� swojej ciotce bielizn� z pralni, wszed� dodomu, w któ�rym wskutek przepalenia si� bezpiecznika �wiat�o nie �wieci�o si�na schodach, przez co spad� z trzeciego stopnia i skr�ci� nog� w kostce; przezto te� Kouska musia� go zast�pi� na zabiegach.Gdyby si� stopka nie przepali�a,toby Popichal nie skr�ci� nogi, na sali ope�rowa�by on, a nie Kouska, a jakoosobnik znany z szarmanterii, Popichal nie u�y�by silnych s�ów dla usu�ni�cia zoperacyjnej piel�gniarki, która wesz�a tam omy�kowo, a nie obraziwszy jej, niewidzia�by po�trzeby umawiania si� z ni� na randk�; zreszt�, randka czy nierandka, w ka�dym razie jest zupe�nie pewne to, �e z wirtualnego zwi�zkuPopichala z piel�gniark� nie powsta�by Benedykt Kouska, ale ewentualnie kto�ca�kiem inny, czyich szans przyj�cia na �wiat praca nie bada.Statystycyzawodowi, �wiadomi skomplikowanego stanu �wiatowych rzeczy, wymiguj� si� zwykleod omawiania prawdopodobie�stwa takich zaj��, jak czy�je� przyj�cie na �wiat.Powiadaj� na odczepnego, �e tu chodzi o koincydowanie wielkiej ilo�ciró�noprzyczynowych �a�cuchów kauzalnych i �e przez to punkt czasoprzestrzenny,w którym dane jajeczko zlewa si� z danym plemnikiem, jest wprawdziezdeterminowany w zasadzie, in abstracto, jednak�e in concreto nigdy nie uda si�nagromadzi� wiedzy do�� pot�nej jako wszechogarniaj�cej, aby realnewypowiedzenie progno�zy (z jakim prawdopodobie�stwem urodzi si� osob�nik X ocechach Y, czyli jak d�ugo musz� si� lu�dzie rozmna�a� po to, �eby pewienosobnik o ce�chach Y na pewno przyszed� na �wiat z ca�kowit� pewno�ci�) sta�osi� mo�liwe.Lecz ta niemo�liwo�� jest tylko techniczna, a nie pryncypialna,ona tkwi w trudno�ciach zbierania informacji, a nie w tym, jakoby takiejinformacji w ogóle nie by�o na �wiecie.To �garstwo statystycznej naukizamierza profesor Be�nedykt Kouska przygwo�dzi� i zdemaskowa�.Jak wiemy, to,�eby si� profesor Kouska móg� na�rodzi�, nie sprowadza si� tylko do alternatywy�w�a��ciwe drzwi - drzwi niew�a�ciwe�.Nie pod�ug jednej koincydencji trzeba byrachowa� szans� urodzin, ale pod�ug wielu: tej, �e piel�gniark� skierowano dotego, a nie innego szpitala; tej, �e u�miech jej w cie�niu, rzucanym przezkornet, przypomina� z daleka u�miech Mony Lizy; tej tak�e, i� w Sarajewiezosta� zastrzelony arcyksi�� Ferdynand, bo gdyby go nie zastrzelono, tobywojna nie wybuch�a, a gdyby nie wybuch�a, to panna ta nie zosta�abypiel�gniark�, po�niewa� za� pochodzi�a z O�omu�ca, podczas kiedy chi�rurg - zMorawskiej Ostrawy, toby si� raczej ani w szpitalu, ani gdzie indziej nigdy niespotkali.Na�le�y wi�c uwzgl�dni� ogóln� teori� balistyki strzelania doarcyksi��t, ale poniewa� trafienie arcyksi�cia by�o uwarunkowane ruchem jegosamochodu, to i teori� kinematyki modeli samochodów z roku 1914 nale�a�o�bybra� pod uwag�, jako te� psychologi� zamachow�ców, poniewa� nie ka�dy namiejscu owego Serba strzela�by do arcyksi�cia, a je�liby nawet strzela�, tobynie trafi�, gdyby mu si� r�ce trz�s�y ze zdenerwowania, wi�c to, �e Serb mia�pewn� d�o�, oko i �adnych dr��czek, te� posiad�o swój wk�ad w dystrybucj�praw�dopodobie�stwa narodzin profesora Kouski [ Pobierz całość w formacie PDF ]

do ÂściÂągnięcia > pobieranie > ebook > pdf > download

Linki