Kant I. Uzasadnienie Metafizyki

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.swej woli,natomiast przypisuje sobie pob�a�liwo��, któr� by wobec nich okaza�, gdyby impozwoli� wywiera� wp�yw na swoje maksymy ze szkod� rozumowych praw woli.Przez to, �e praktyczny rozum my�l� przenosi siebie w �wiat intelektu, nieprzekracza on wcale swychO ostatecznej granie? praktycznej filozofii105104///.PrttjMs do krytyki praJ�tjKiyuga rozumugranic; dzia�oby si� to jednak wtenczas, gdyby chcia� siebie w nim widzie� iodczuwa�.Tamto jest tylko[U9] negatywn� my�l� w stosunku do �wiata zmys�owego, który nie daje rozumowi�adnych praw w zakresie okre�lania woli, a jest tylko w tym jednym punkciepozytywne, �e owa wolno�� jako okre�lenie negatywne ��czy si� zara�zem z(pozytywn�) zdolno�ci�, a nawet przyczynowo�ci� rozumu, któr� nazywamy wol�takiego post�powania, by zasada czynów odpowiada�a istotnej w�a�ciwo�ciprzyczyny rozumowej, tj.warunkowi powszechnej wa��no�ci maksymy jako prawa.Gdyby za� rozum przynosi� ze �wiata intelektu tak�e przedmiot woli, tj.po�budk�, wtedy przekracza�by swoje granice i przypisy�wa�by sobie poznanietego, o czym nic nie wie.Poj�cie �wiata intelektu jest wi�c tylko punktemwidzenia, który rozum �jak s�dzi�musi zaj�� poza zjawiskami, by poj�� siebiesamego jako [rozum] praktyczny, co nie by�oby mo�liwe, gdyby wp�ywy zmys�owo�ciby�y dla cz�owieka czynnikiem okre�laj�cym go, a co jednak jest konieczne,je�eli nie mamy odmówi� mu �wiadomo�ci samego siebie jako inteligencji, a wi�cjako rozumnej i dzi�ki rozumowi czynnej, tj.swobod�nie dzia�aj�cej przyczyny.Ta my�l co prawda napro�wadza na ide� innego porz�dku i prawodawstwa ani��eliporz�dek i prawodawstwo mechanizmu przyrody, odnosz�cego si� do �wiatazmys�owego, i sprawia, �e jest konieczne poj�cie �wiata daj�cego si� poj��czy�stym intelektem (tj.[poj�cie] ogó�u istot rozumnych jako rzeczy samych wsobie), jednak bez najmniej-(120) szego uroszczenia, �e chodzi tu o co� wi�cej ni� o to, co zgadza si� zformalnym warunkiem [tego �wiata], tj.z ogólno�ci� maksym woli jako prawa, awi�c z autonomi� tej woli, która mo�e istnie� jedynie razemz jej wolno�ci�.Natomiast wszystkie prawa, które s� okre�lone przez ichstosunek do przedmiotu, daj� hete-ronomi�, któr� mo�na znale�� tylko w prawachprzy�rody i która tym samym mo�e dotyczy� tylko �wiata zmys�owego.Rozum przekracza�by jednak wtedy wszelk� sw� granic�, gdyby powa�y� si�t�umaczy� sobie, jak czysty rozum mo�e by� praktyczny, co równa�oby si� 439zupe�nie [postawieniu sobie za] zadanie wyja�nienia, jak wolno�� jest mo�liwa.Albowiem nie potrafimy nic wyt�umaczy� prócz tego, co mo�emy sprowadzi� dopraw, których przed�miot mo�e by� dany w jakimkolwiek mo�liwym do�wiad- (czeniu.Wolno�� jest za� tylko ide�, której obiektywnej realno�ci w �adensposób nie da si� wykaza� wed�ug praw przyrody, przeto te� w �adnym mo�liwymdo��wiadczeniu, która wi�c nie mo�e by� nigdy poj�ta, a nawet poznana, poniewa�niepodobna znale�� na ni� sam� �adnego przyk�adu na podstawie jakiej�ana�logii.Ma ona znaczenie tylko jako konieczne za�o�e�nie rozumu w istocie,która wierzy, �e jest �wiadoma woli, tj.w�adzy ró�ni�cej si� jeszcze od samejtylko w�adzy po��dania (mianowicie w�adzy sk�amania si� do post�powania jakointeligencja, a wi�c wed�ug praw ro- fiiij zumu, niezale�nie od przyrodzonychinstynktów).Gdzie za� ko�czy si� okre�lanie wed�ug praw przyrody, tam te�ko�czy si� t�umaczenie i pozostaje sama tylko obrona, tj.odparcie zarzutówpodnoszonych przez tych, którzy udaj�, �e g��biej wnikn�li w istot� rzeczy, idlatego o�mielaj� si� uwa�a� wolno�� za niemo�liw�.Mo�na im tylko wykaza�, �esprzeczno��, rzekomo przez nich w niej wykryta, nie le�y nigdzie indziej jak wtym, �e poniewa� [z jednej strony] dla zachowaniaKant, U.m.n.106///.Przej�cie do krytyki praktycznego ropamiwa�no�ci prawa przyrody w odniesieniu do czynów ludzkich musz� z konieczno�ci�uwa�a� cz�owieka za zjawisko, [z drugiej] za� wymaga si� od nich, �ebycz�o�wieka jako inteligencj� pojmowali tak�e jako rzecz sam� w sobie, wi�czawsze jeszcze tam nawet uwa�aj� cz�owieka za zjawisko, gdzie wy��czenie jegoprzyczy-nowo�ci (tj.jego woli) spod wszystkich naturalnych praw �wiatazmys�owego w jednym i tym samym pod�miocie stanowi�oby naturalnie sprzeczno��.Odpada ona jednak, gdyby chcieli rozwa�y� i jak si� nale�y przy�zna�, �e pozazjawiskami musz� przecie� istnie�, jako podstawa, rzeczy same w sobie(aczkolwiek ukryte), i �e od praw ich dzia�ania nie mo�na ��da�, �eby mia�y by�te same, co prawa, którym podlegaj� ich zjawiska.Subiektywna niemo�liwo�� wyt�umaczenia wól- , [122] no�ci woli oznacza to samo,co niemo�liwo�� wykrycia i uczynienia zrozumia�ym, jaki interes* cz�owiek mo�e* Interes jest tynt, co sprawia, �e rozum staje si� prakty�cznym, tj.staje si�przyczyn� sk�aniaj�c� wol�.Dlatego mó�wimy tylko o istotach rozumnych, �e s� wczym� zaintereso�wane; stworzenia bezrozumne odczuwaj� jedynie pop�dyzmy�s�owe.Bezpo�rednio zainteresowany w czynno�ci jest rozum wówczas tylko,gdy powszechna wa�no�� jego maksymy jest dostatecznym powodem sk�aniaj�cymwol�.Jedynie takie za�interesowanie jest czyste.Je�eli za� maksyma mojesk�oni� wol� tylko za pomoc� innego przedmiotu po��dania albo pod warunkiemjakiego� szczególnego uczucia podmiotu, wówczas rozum po�rednio tylko jestzainteresowany w czynie, a po�niewa� rozum sam z siebie ani przedmiotów woli,ani szczegól�nego uczucia, tworz�cego jej podstaw�, bez do�wiadczenia zna�le��nie mo�e, przeto to ostatnie zainteresowanie by�oby tylko empiryczne, a nieby�oby �adnym zainteresowaniem rozumo�wym.Logiczne zainteresowanie rozumu (wpomno�eniu swych wiadomo�ci) nie jest nigdy bezpo�rednie, lecz zak�ada celeu�ywania rozumu.107O ostatecznej granicy praktycznej filozofiimie� w prawach moralnych; a przecie� cz�owiek istot- 4eo nie jest w nichzainteresowany, czego podstaw� w nas nazywamy poczuciem moralnym [ Pobierz całość w formacie PDF ]

do ÂściÂągnięcia > pobieranie > ebook > pdf > download

Linki