[ Pobierz całość w formacie PDF ]
. Chcialaby panowac, jest slaba, latwowierna, klótliwa i lubi oczerniac. Pogardza mocno chrzescijanami i gani zydówki; jest uczucia delikatnego iszlachetnego; milosc jest u niej cnota, która wiecej czci, niz pokore iposluszenstwo. Jezeli nalezy do pierwszych rodzin i otrzymala starannewychowanie, czyni zaszczyt salonowi odznacza sie niezwyklym umyslem i powaga;na balach i wieczorkach, „dodaje pewne zydowskie pismo", odznaczaja sie damyzydowskie, ksiezniczki z pokolenia Dawida bogactwem i wystawnoscia swychstrojów.g.Przysiega Zydzi uskarzali sie czesto, ze przysiedze wykonanej przeciw nie-zydom swiatnie dowierza i pojedynczy uczeni chrzescijanie, sklonili sie do lagodniejszegozapatrywania. Byloby mi przyjemnie, gdybym mógl isc za nimi, lecz przekonaniemoje jest niestety odmienne. Biorac rzecz ta zasadniczo, widzimy, ze w systemie rabinizmu nie maniezawodnej przysiegi. Bo cóz znaczyc ma przysiega przeciw bydleciu? Jest onaniedorzecznoscia, albowiem przysiega jest ostatecznym srodkiem w zakonczeniusporu miedzy ludzmi. Jezeli wiec talmudysta zmuszonym jest do zlozeniaprzysiegi na korzysc lub przeciw chrzescijaninowi, to zniewala sie go doniedorzecznosci, której by sam z siebie nigdy nie popelnil; zmusza sie go dowypowiedzenia slów, które, on uprawniony jest uwazac za czcza formulke, zadzwiek pusty, która zadnych nastepstw dla niego nie ma. Dalej, gdy Talmudmienie i krew nie-zyda za wlasnosc zyda oglasza, jakze wiec moze niezydprowadzic spór z zydem o to, co moje, a co twoje. Zyd wedlug rabinizmu ma prawo brac wszystko, czego tylko moze zapragnac; jestono jego wlasnoscia. Jakze moge (ja zyd) przysiegac, lub tylko po prostuoswiadczyc: „moje pieniadze sa twoimi pieniedzmi, kiedy o moim prawie wlasnoscijestem przekonany". Zniewoli mnie kto, zebym takie oswiadczenie lub nawet taka zlozyl przysiege,to jezeli sila woli mojej nie bedzie mniejsza od przekonania mojego, wyrzekne:„wole umrzec, niz popelnic te nierzetelnosc!". Jezeli zas zloze zadanezeznanie ze slabosci, stawiajac bojazn przed szkoda nad prawde, to pomyslesobie: „pieniadze sa przeciez moje i ja je znowu odbiore, gdzie bede mógl,quia res elamat domino (sprawa ta wola do Boga)". Zatem przysiega taka,zeznania takie sa niewazne. Potem znajduje sie w Talmudzie wiele przykladów najznakomitszych rabinów,które jako nauki rzeczywiste musza uchodzic dla talmudysty. Rabin Akiba zlozyl przysiege, a w sercu uwazal ja za niebyla. R.Jochananprzysiegal znakomitej pani zachowanie tajemnicy: „Bogu Izraela nie wyjawietego, to jest - jak pani ta przyjac musiala - dla boskiej wszechwiedzy znajacejwszystkie tajemnice; dla chwaly Boga (raczej dla Boga) dochowanie tajemnicy", amyslal w duchu: „ale Izraelowi, ludowi jego wyjawie". Co do lamania w taki sposób przysiegi w myslach, stawiaja rabini te zasade, izjest ono dozwolone, jezeli jest sie do tej przysiegi zmuszonym. Jezeli wieczwierzchnosc chrzescijanska wzywa zyda (wyznajacego zasady Talmudu) doprzysiegi, to ze wzgledu na wyluszczone tu zasady nie wypada sadzic inaczej,jak tylko, ze zyd z powodu przymusu nie uwaza sie zobowiazanym do wyznaniaprawdy. Jezeli król - wspomina tu ksiazka, - rozkaze przysiegac i zeznac na innegozyda, czy ten zgrzeszyl z goja, aby go (w razie wystepku) ukarac smiercia, toprzysiega taka zwie sie przymusowa i musi byc w myslach zlamana. Inny rabin naucza: „jezeli kaze przysiegac zydowi, ze nie bedzie chcialwynosic z kraju, to zyd powinien myslec: „dzisiaj (nie bede chcial wynosicsie)"; jezeli ksiaze zazada wyraznie, aby nigdy sie nie wynosic, to zydpowinien myslec: „pod tym i tym warunkiem". Wyrazniej ucza potem dalej:. Wszystko jednakze uchodzi tylko wtedy, kiedy sieo tym nie dowie balwochwalca; gdyby sie jednak dowiedzial, to zabrania sielamac przysiege, gdyz imie boskie byloby wtedy zniewazone. Dlatego tez zostal ukarany Zedekias, gdyz zlamal przysiege wykonanaNabuchodonzorowi pomimo, ze przysiega ta byla wymuszona. Jezeli zyd chwali sieczasami z wiernego dotrzymania swojej przysiegi wojskowej, to mozna mu zatemprzypomniec, ze o zlamaniu tej przysiegi „balwochwalca" bardzo latwo moze siedowiedziec. Rabini przypominaja w ogóle, ze tajnie grzeszyc wolno, tylko trzeba siewystrzegac od wykrycia, aby wiara zydowska, zydostwo nie zostaly splamionewobec wypadku.(Chagiga 16; Kidd.40; Majm.Jad ch.4, 11, f.31, 1; Mose Mikk.seph.miz.gad.f.132 i wielu; porównaj Baba K.113) Caly szereg ksiag zydowskich zawiera nauki, które mówia, aby zyd silniewierzyl, iz wszystkie grzechy beda mu w dniu pojednania (sadny dzien)odpuszczone, nawet te najciezsze, a pomiedzy tymi i krzywoprzysiestwa, przyczym nie ma jednak mowy o obowiazku wynagrodzenia szkody. I chrzescijanin wierzy takze w odpuszczenie grzechów, ale on nie wie, zebezwzglednym warunkiem tego odpuszczenia jest wynagrodzenie szkody inaprawienie znieslawionej czci blizniego. Wspomniane tu wypadki dla wyzej wskazanych uczonych chrzescijanskich nieusuwaja watpliwosci, tylko wnosza aby dozwolona byla zwykla przysiega synagogize strasznymi polaczona klatwami, gdyz czlowieka troche wrazliwego umyslupowstrzyma od krzywoprzysiestwa. Konsekwentnie musza sobie jednak powiedziec: jezeli bym te cala budowe nauki orabinizmie uwazal za boska, sadzilbym, ze dzialam konsekwentnie, co wiecejuwazalbym sie nawet za zobowiazanego lamac narzucona mi przysiege w duszy. Albowiem kto ma prawo zadac ode mnie przysiegi, iz dom mój nie jest domemmoim? Klamstwem obrazilbym Boga, gdybym pozwolil na to: a poniewaz jako rabinistawedlug przykladu Akiby, „drugiego Mojzesza", moge czynic najobszerniejsze wduchu zastrzezenia, to przysiegalbym na to, czego by ode mnie zadano, amyslalbym przeciwnie. Albo gdyby szlo o dobro najwyzsze, o zycie, to móglbym jako wyznawca Talmudu,posadzony o zbrodnie, morderstwa nie-zyda przysiegac, iz czlowiek nie zostalzabity, a myslec: „zwierze jest zabite". Dla czlowieka posiadajacego wladzewlasnego sadu, konsekwentnego, jest wszystko jedno, czy przysiega taka wykonanazostala uroczyscie czy prywatnie
[ Pobierz całość w formacie PDF ]