[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.patetyczny uroczysty stylinwokacja na pocz¹tku eposumnogoœæ porównañ homeryckich."Iliada"(spisana w IV wieku pne, jest epopej¹ bohatersk¹):Achilles "szybkonogi"Hektor "mê¿ny"mœciwy, porywczy, uparty, dumny, nieustêpliwy, gniewny, dziki, zaciêty, pewnysiebie, okrutny, nieuczciwy, oddany przyjacielodwa¿ny, szlachetny, kochaj¹cy, potrafi³ opanowaæ lêk, wybra³ postawêodpowiedzialnoœci za swoje czyny, walcz¹c tak jakby móg³ odmieniæ swój los,umia³ pogodziæ siê z losemObydwaj znaj¹ swoje przeznaczenie; wiedz¹, ¿e czeka ich rych³a œmieræ.Cechujeich mêstwo i odwaga, walecznoœæ, troska o honor i pragnienie s³awypoœmiertelnej.O wyniku pojedynku decyduje nie osobiste mêstwo, ale przeznaczenie "los Hektoradobieg³ swego kresu""Odyseja"(po³owa VIII, epopeja przygodowa): przedstawia dziesiêcioletni¹tu³aczkê Odysa wracaj¹cego spod Troi po skoñczonej wojnie.Odys zwiedza wieleegzotycznych krajów, prze¿ywa moc niezwyk³ych przygód, zanim dziêki swejm¹droœci i pomocy bogini Ateny, bêdzie móg³ wróciæ do swej ojczystej Itaki i doczekaj¹cej go wiernej ¿ony, Penelopy; retrospekcje, topos wêdrówkiArystoteles pomys³odawca dramatu satyrowego.Poezja jest sztuka naœladowcz¹, nie wytwarza bowiem przedmiotów realnych, lecztylko ich s³owne podobieñstwo.W poezji istniej¹ rozmaite gatunki, które ró¿ni¹ siê ze wzglêdu na sposóbnaœladowania.Poezja dzia³a na odbiorcê nie dlatego, ¿e przedstawiane przedmioty s¹odpowiednikami rzeczywistoœci, lecz dlatego, ¿e sposób ich przedstawieniarozbudza emocje odbiorcy.Sofokles 496- 406 pne; tragediopisarz grecki, 120 sztuk, zachowa³o siê 7;najwa¿niejsze "Antygona", "Król Edyp", "Elektra"; zwróci³ uwagê na prze¿yciabohaterów:bohaterowie ze sfer królewskich a nawet bogowieczystoœæ gatunku literackiego, dialog jako wyznacznik dramatuudzia³ brali wy³¹cznie mê¿czyŸni na koturnach i w maskachkoryfeusz- przewodnik chóru, ubrany w kozie skóryw VII wieku pne Arion z Metyny nadaje cechy formy lirycznejCechy dramatu (od drama - dziaæ siê) antycznego:podzia³ na epizodiony i stasimonydeterminacja przez przeznaczeniepieœni kultowe zwane dytyrambami (na czeœæ Dionizosa)kult Dionizosa- boga winnej latoroœliRzêdy w teatrze by³y przeznaczone dla kap³anów bogaDionizje - zabawy, 1.Dzieñ obchody, 2.Konkurs dytyrambiczny, 3,4,5 tetralogia(3 tragedie i 1 dramat satyrowy)teatry znajdowa³y siê ko³o miejsc kultutwórcy: Ajschylos, Sofokles, Eurypides, Heraklit z Efezu (budowadramatu),Tespis,Wyró¿niki dramatu:pojêcie tragizmu- polega na sk³Ã³ceniu dwóch ró¿nych racji, nie mo¿noœærozstrzygniêcia tragicznej winy (Kreon)determinacja losów ludzkich (przeznaczenie)w dramacie brak narratora a akcja rozgrywa siê za pomoc¹ dialogustosowanie udŸwiêkowieniatekst zasadniczy i poboczny (didaskalia)wyobra¿alnym czasem, w którym ujête s¹ wydarzenia dramatu jest czasteraŸniejszybudowa akcji: ekspozycja, akcja, punkt kulminacyjny, perypetia, rozwi¹zanieRola chóru:komentowa³ wydarzenia na scenie, dialogi i monologichór nie wp³ywa³ na zmianê i rozwój akcji"Antygona":Prolog- rozmowa dwóch sióstr- ekspozycja dramatu (dialog)Parodos- chór starców tebañskich, pieœñ na wejœcie, radoœæ z odparcia wroga.Epizodion I - scena dialogowa, Kreon og³asza wydany przez siebie zakazgrzebania cia³a; wejœcie stra¿nika i informacja o pogrzebaniu cia³a Polinejkesaprzez nieznanego sprawcê (cia³o jego brata walcz¹cego po stronie Teb zosta³opochowane).Stasimon I - pieœñ chóru; pochwa³a ludzkiego rozumu, który mo¿e ujarzmiæprzyrodê, nie mo¿e pokonaæ œmierci.Epizodion II - wzrasta napiêcie dramatyczne, stra¿nik przyprowadza Antygonê,która pochwyci³ na grzebaniu cia³a poleg³ego brata.Stasimon II - wypowiedz chóru na temat tragicznego losu rodu Labdakidów.Epizodion III - Hajman prosi o ³askê dla Antygony.Stasimon III - chór s³awi potêgê Erosa.Epizodion IV - chór odprowadza Antygonê do lochu œmierciStasimon IV -Epizodion V - pojawienie siê TyrezjaszaStasimon V - pieœñ chóru na czeœæ patrona TebExodos- Zwiastun wchodzi z wiadomoœci¹ o samobójstwie syna, który na wieœæ oœmierci Antygony odbiera sobie ¿ycie.Kreon dowiaduje siê, ¿e Eurydyka pope³niasamobójstwo.Konflikt tragiczny w "Antygonie":Kreon reprezentuj¹cy prawo œwieckie, interes pañstwa i zbiorowoœci oraz racjerozumu, spo³eczeñstwoAntygona reprezentuj¹ca prawo boskie i religijne oraz uczucia, jednostkaDysproporcje miêdzy win¹ tragiczn¹ a kar¹:przyczyna œmierci Antygony by³ jej protest przeciwko prawu pañstwowemu, protestpodjêty w imiê prawa boskiego i mi³oœci do bratawina tragiczna Kreona wyp³ywa z ograniczonego charakteru praw jednostki i zmniemania o nieograniczonej w³adzyœmieræ trojga bohaterów i beznadziejne ¿ycie czwartegoWergiliusz 70 -19 rok pne - syn zamo¿nego garncarza, protektorat mecenasaOktawiana Augusta, rozwin¹³ swoje zdolnoœci twórcze; na nagrobku ma napis:"opiewa³em pastwiska, wieœ, wodzów"bukoliki (sielanki z ¿ycia pasterzy), georgiki ( poemat o rolnictwie)"Eneida" (epopeja na wzór Homera)Horacius (Horacy) 65 pne w Wenuzie - 8 ne pod Rzymem; syn wyzwolonegoniewolnika, studiowa³ w Rzymie i Atenach, po czym walczy³ w armii Brutusa;bitwa pod Filipi; by³ wy¿szym urzêdnikiem, pocz¹tkowo mia³ mecenasa (OktawianAugust) dziêki poparciu Wergiliusza; pierwsze utwory satyryczne póŸniejliryczne; napisa³: "Sztuka poetycka", jako liryk podejmowa³ tematy o mi³oœci,weso³ych biesiadnikach, przyjaŸni, ojczyŸnie oraz refleksje filozoficzne.Opar³ siê na filozofii Epikura i stoików - mistrz satyry.O co poeta prosi Apollina:o zdrowie i natchnienieo ³agodn¹ staroœæo dorobek literackio m¹droœæo umiejêtnoœæ cieszenia siê z tego co siê posiadaOda: "Exegi monumentum aere perennius"utwór opowiada o twórczoœci poetyckiejprzekonanie, ¿e po œmierci autora jego dorobek literacki przetrwa wiekizwi¹zek pomiêdzy poezj¹ Horacego o poezj¹ greck¹ i uznanie jej zwierzchnoœcipoeta jako wychowawca, odgrywaj¹cy wa¿na rolê w historii i nieœmiertelnegopoprzez swoj¹ twórczoœæ"pomnik ze spi¿u"- symbol trwa³oœci dla potomnych"nie wszystek umrê" - przekonanie o s³awie poœmiertelnej"Biblia" - jest wyrazem monoteizmuPojêcie s³owa:bibilion = ksiêgabibilios = ³odyga papirusowaBiblia sk³ada siê ze:Starego Testamentu XIII - I wiek pneNowego Testamentu 51 - 96 rok neBiblia jest trójjêzyczna:greckistaro-hebrajskiaramejskiAutorzy Biblii; ST: Salomon, Moj¿esz, Dawid, anonimowe, NT: Jan, Marek, £ukasz,MateuszPrzek³ady:Septuaginta (na jêzyk grecki) w Aleksandrii, obejmowa³ ST, III - II wiek pneWulgata przek³ad œw
[ Pobierz całość w formacie PDF ]