[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.anga „¿elazo", sindariñskie ang, w Angainor, Angband, Angahabar, Anglachel,Angrist, Angrod, Anguirel, Gurthang; angren „¿elazny", w Angrenost, l.mn.engrin, w Ered Engrin.anna „dar", w Amatar, Meliana, Yavanna.Ten sam rdzeñ w Andor, „Kraina Daru".annon „wielkie drzwi, brama", l.mn.ennyn, w Annon-in-Gelydh; por.MoramonCzarna Brama" Mordoru i Sirannon - „strumieñ przy bramie" Morii.ar „obok, poza" (st¹d w jêz.quenejskim ar „i", w jêz.sindariñskim a),prawdopodobnie w Araman „poza Amanem"; por.tak¿e (Nirnaeth) Arnoediad („³zyniepoliczone").ar(a) - „wysoki, szlachetny, królewski", pojawia siê w bardzo wielu nazwach,jak Aradan, Aredbela, Argonath, Arnor itd.; rozbudowany rdzeñ arat - pojawiasiê w Aratar i w arato - „mistrz, cz³owiek wybitny", np.Angrod przekszta³conez Angarato, a Finrod z Fmdarato; tak¿e aran „król", w Aranruth.W Ereinion, coznaczy „szczep królewski" (imiê Gil-galada), kryje siê l.mn.od aran; por.Fornost Eram, tj.„Pó³nocny Gród Królów" w Amorze.Przedrostek Ar- w jêz.adunaickim w imionach królów numenorejskich st¹d w³aœnie pochodzi.arien (jedna z Majarów, przewodniczka S³oñca) pochodzi z rdzenia as-wystêpuj¹cego równie¿ w jêz.quenejskim w are- „œwiat³o s³oñca".atar „ojciec", w Atanatari (patrz w indeksie has³o Atani), Iluvatar.band „wiêzienie, przymus", w Angband, z pierwotnego mbando, które wystêpujewjêz.quenejskim w imieniu Mandos (sindariñski Angband = quenejskiemuAngamando).bar „mieszkanie", w Bar-en-Danwedh.Prastare s³owo mbar (quenejskie mar,sindariñskie bar) znaczy³o „dom" w odniesieniu do osób i „kraj rodzinny" wodniesieniu do ludów; wystêpuje w wielu nazwach geograficzych, jak Brithombar,Dimbar (pierwsza cz¹stka dim znaczy „smutny, ponury"), Eldamar, Val(i)mar,Vinyamae, Mae-nu-Falmar.MardiI, imiê pierwszego rz¹dz¹cego namiestnikaGondoru, znaczy „oddany domowi" (domyœlne „królewskiemu").barad „wie¿a; w Barad-dur, Barad Eithel, Barad Nimras; l.mn.w Emyn Beraid.beleg „mocny, potê¿ny", w Beleg, Belegaer, Belegost, Laer Ku Beleg.bragol „nag³y", w Dagor Bragollach.brethil znaczy prawdopodobnie „srebrna brzoza"; por.Nimbrethil, las brzozowy wArvernien, i Fimbrethil, imiê jednej z ¿on elfów.brith „¿wir, w Brithiach, Brithombar, Brithon.dae „cieñ” w Dor Daedeloth i mo¿e te¿ w Daeron.dagor „bitwa"; rdzeñ mia³ formê ndak -, por.Haudh-en-Ndengin.Inne pochodnes³owo to Dagnir (Dagnir Glaurunga „Zguba Glaurunga").del „groza", w Delduwath; deloth „wstrêt", w Dor Daedeloth.din „milcz¹cy", w Dor Dinen; por.Rath Dinen, Ulica Milczenia w Minas Tirith iAmon Din, jedno ze wzgórz, z których dawano sygna³y œwietlne w Gondorze.dol „g³owa", w Lorindol; czêsto u¿ywane w nazwach wzgórz lub szczytów górskich,np.Dol Guldur, Dolmed, Mindolluina, (tak¿e Nardol, jedno ze wzgórz, z którychdawano sygna³y œwietlne w Gondorze, i Fanuidhol - jedna z Gór Morii).dor „kraj, l¹d" („l¹d" w przeciwieñstwie do morza), pochodzi odndor; wystêpujew wielu sindariñskich nazwach geograficznych, jak Doriath, Dorthonion, Eriador,Gondor, Mordor itp.Wjêz.quenejskim rdzeñ ten stopi³ siê i pomiesza³ zzupe³nie innym s³owem nore, znacz¹cym „lud"; pierwotnie Valinore znaczy³oœciœle „lud Valarów", podobnie te¿ Numen(n)ore - „lud Zachodu", Valandor zaœ -„kraj Valarów" i Numendor - „kraj Zachodu".Forma quenejska Endor,"Œródziemie", utworzonazosta³a z ened „œrodek" i ndor; w jêz.sindariñskimprzetworzono to w nazwê Ennor (por.ennorath „œródziemie" w pieœni elfów „AElbereth Gilthoniel").draug „wilk", w Draugluin.du „noc, mrok", w Delduwath, Efel Duath; pochodzi od wczeœniejszego dome, sk¹dw jêz.quenejskim lome, a st¹d sindariñskie dulin, „s³owik", który w jêz.quenejskim ma form¹ lomelinde.duin „(d³uga) rzeka", w nazwach rzek: Anduina, Baranduina, Esgalduina,Taur-im-Dainath.dur „ciemny", w Barad-dur, Karagdur, Dol Guldur, tak¿e w Durthang (zamek wMordorze).ear „morze" (w jêz.quenejskim), w EarendiI; Earrame i wielu innych imionach.Sindariñskie s³owo gaer (w Belegaer) zapewne pochodzi z tego samego pierwotnegordzenia.echor; w Echoriath „Góry Okrê¿ne" i Orfalch Echor; por.Rammas Echor, „wielkimur zewnêtrznego krêgu" wokó³ pól Pelennoru Minas Tirith.edhel „elf (w jêz.sindariñskim), w Adanedhel, Aredhela Gloredhela,Ost-in-Ed-hil; tak¿e w Peredhil, co znaczy „Pó³elfyeithel „Ÿród³o", w Eithel Ivrin, Eithel Sirion, Barad Eithel; tak¿e wMitheithel nazwie rzeki Hoarwell w Eriadorze (nazwanej tak od swego Ÿród³a).Patrz kel-el, elen „gwiazda".Wed³ug legendy elfów ele by³o pierwotnie wykrzyknikiem„Patrzcie!", który wydali elfowie na widok pierwszej gwiazdy.St¹d pochodzi³ystarodawne s³owa el i elen, oznaczaj¹ce „gwiazdê", i przymiotniki elda i elena,znacz¹ce „gwiezdny".Cz¹stki te wystêpuj¹ w wielu nazwach.Co do póŸniejszegozastosowania w nazwie Eldarowie, patrz indeks.Sindariñski odpowiednik s³owaElda ma formê Ednel (l.mn.Edhil), q.v., lecz œcis³ym odpowiednikiem by³aforma Elefh, wystêpuj¹ca w przydomku Eledhwen.er Jeden, sam", w Amon Ereb (por.Erebor, Samotna Góra), Erchamion, Eressea,Eru.ereg „cierñ, ostrokrzew", w Eregion, Region.esgal „zas³ona, zakrycie", w Esgalduina.falas „wybrze¿e, linia przyboju" (w jêz.quenejskim falasse), w Falas,Belfalas; tak¿e w Anfalas w Gondorze.Por.Falathar, Falathrimowie.Innepochodne od tego samego rdzenia w jêz: quenejskim: falma „(gwiaŸdŸsta) fala", ast¹d Falmari, Marnu-Falmar.faroth rozwinê³o siê z rdzenia o znaczeniu „³owy, poœcig"; wystêpuje tak¿e w„Balladzie o Leithian" w nazwie Taur-en-Faroth, gór nad Nargothrondem, zwanychtak¿e „wzgórzami Myœliwych".faug- „zion¹æ, rozwieraæ siê", w Anfauglir, Anfauglith, Dor-nu-Fauglith.fea „duch", w Feanor, Feanturi.fin- „w³osy", w Finduitas, Fingon, Finrod, Glorfindel.formen „pó³noc" (w jêz.quenejskim), w Formenos; sindariñska forma: forn(tak¿e for, forod), w Fornost.fuin „mrok, ciemnoœæ" (quenejskie huine), w Fuinur, Taur-nu-Fuin.gaer „morze", w Belegaer (tak¿e w Gaerys, sindariñskim imieniu Ossego).Podobnopochodzi od rdzenia gaya, „trwo¿na czeœæ, lêk", i by³o nazw¹ nadan¹ ogromnemu,groŸnemu Morzu, gdy Eldarowie po raz pierwszy znaleŸli siê na jego brzegu.gaur „wilko³ak" (od rdzenia ngwaw - „wycie"), w Tol-in-Gaurhoth.gil „gwiazda", w Dagor-nuin-Giliath, Osgiliath (giliath „hufiec gwiazd");Gil-Estel, Gil-galad.girith „dr¿¹cy", w Nen Girith; por.tak¿e Girithron, sindariñska nazwaostatniego miesi¹ca w roku.glin „b³ysk" (zw³aszcza w odniesieniu do oczu), w Maeglin.golodh sindariñski odpowiednik wyrazu Noldo (w jêz.quenejskim); patrz gul.l.mn.Golodhrimowie i Gelydh (w Anaon-in-Gelydh).gond „kamieñ, w Gondotin, Gondor, Gonnhirrimowie, Argonath, seregon.KrólTurgon wymyœli³ dla swego ukrytego grodu nazwê w jêz.quenejskim Ondolinde(quenejskie ondo = sindariñskiemu gond, a linde znaczy „œpiewaæ, œpiew"), leczwszystkie legendy utrwali³y sindariñska formê tej nazwy: Gondolin,interpretowan¹ prawdopodobnie jako gond-elden, „Ukryty Kamieñ".gor „zgroza, strach", w Gorthaur, Gorthol; goroth w tym samym znaczeniu zpodwojon¹ zg³osk¹ gór, w Gorgoroth, Ered Gorgoroth.groth (grod), jama, podziemny dom", w Menegroth, Nogrod (zapewne tak¿e wNimrodel, „pani bia³ej jaskini").Nogrod pierwotnie brzmia³o Novrod „wydr¹¿onasiedziba" (st¹d t³umaczenie ang.HoIIowbold), lecz zmieni³o siê pod wp³ywemwyrazu naug „krasnolud".gul „czary", w Dol Guldur, Minas Morgul.S³owo pochodzi z tego samegoprastarego rdzenia ngol -, który wystêpuje w nazwie Noldorowie.Por.quenejskienole „d³ugie badania, uczonoœæ, wiedza"
[ Pobierz całość w formacie PDF ]