[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Podobnie utrzymuje, zereligia nie jest wynikiem obaw i strachu czlowieka przed swiatem.Odroznia to,co religijne (ustalajace porzadek rzeczy), od tego, co nadprzyrodzone(nastawione na anomalie), a nawet od boskiego, poniewaz istnieja rytualy bezboga.Religia jest przede wszystkim duchowoscia.Z drugiej strony Durkheim podkresla role uczuciowosci i cielesnosci jakopodstaw zbiorowego symbolizmu i wyrazu wiezi miedzyludzkich.W ten sposoboscyluje miedzy racjonalizmem a afektywizmem spolecznym (zgodnie z podzialamina sfery myslenia i dzialania).Rytual nalezy oczywiscie do domeny dzialanaia,ktora pobudza i reguluje, lecz spelnia takze potrzeby bardziej uniwersalane.Dla Durkheima, mysliciela-spirytualisty,zycie rytualne musi dac sie okreslic pojeciami laickimi i spolecznyminadajacymi mu spojnosc, jesli zasada swietosci nie jest czyms innym nizspoleczenstwem przemienionym i uprzedmiotowionym.Ostatecznie jednak Durkheim definiuje obrzed w mniejszym stopniu poprzez jegoprzedmiot, a bardziej przez role spoleczno-afektywna, tj.rodzaj odnowymoralnej mozliwej do osiagniecia tylko podczas spotkania i zgromadzeniajednostek potwierdzajacych wspolne uczucia.Stad tez podobienstwo a nawetjednosc znaczenia wszystkich rytualow pomimo roznorodnosaci wierzen, mitow idogmatow.Bez watpienia zrodlo niejednoznacznosci tkwi w samym pojeciu wierzenia w jegopodwojnym aspekcie: poznawczym, dotyczacym wyobrazenia i afektywnym, zwiazanymz zywym uczuciem.Termin wiara, definiowany przez Durkheima kilkakrotnie,wyraza dosc dobrze te zlozonosc.Mozna wiec powiedziec, ze o ile istniejaostatecznie rytualy bez boga, o tyle nie moga istniec rytualy bez wiary, anitez wiara bez rytualow.Durkheim dotyka tego problemu, wspominajac w swym dziele o kryzysie obrzedow iwartosci, zwiazanym z okresem przejsciowym,stanem niepewnosci i niepokoju, ktory nie moze trwac wiecznie.(.) Pewnegodnia nasze spoleczenstwa odnajda tworcze natchnienie, dajace poczatek nowymideom, prowadzacym ludzkosc ku nowym idealom, ktore rozwina sie i utrzymajadzieki swietom rytualnym.Nie jestesmy jednak w stanie przewidziec, czy nowe symbole, wyrazajace nowawiare, beda podobne do starych.Te przypuszczenia, zarazem pelne optymizmu i niepewnosci, przez ponad wiekznajdowaly jedna niepokojaca odpowiedz w postaci religii politycznych orazideologii totalitarnych.II.Koncepcja intelektualistyczna: C.Levi-Strauss.Levi-Strauss zajmuje sie obrzedami w wielu swoich dzielach.Wniosl doproblematyki rytualow dwie istotne koncepcje: calosciowa teorie z pozycjiscisle intelektualistycznych oraz probe wyjasnienia skutecznosci (rzeczywisteji symbolicznej) rytualow.1.Przeciw afektyzmowi.Levi-Strauss przede wszystkim krytykuje teorie swych poprzednikow1, ktoreprzedstawimy tutaj pokrotce dla latwiejszego zrozumienia.Durkheim, jak Freud w Totemie i tabu, wywodzi zjawiska spoleczne z emocji.Jegoteoria totemizmu rozpoczyna sie od analizy potrzeb, a konczy sie na uczuciu.Podobnie teoria o zbiorowym pochodzeniu sacrum opiera sie na stwierdzeniu, zeemocje przezywane w zwiazku z ceremoniami nie tworza rytualow, lecz wlasnierytualy wzbudzaja emocje.Nie odrzuca jednak roli aktywnosci umyslowejczlowieka w tej dziedzinie, lecz glosi wyzszosc sfery spolecznej nadintelektualna.U B.Malinowskiego2 znajdziemy zblizony poglad, a mianowicie, ze rytualy ipraktyki magiczne sa sposobem na wyeliminowanie lub zmniejszenie strachuodczuwanego przy podejmowaniu decyzji (zwlaszcza w sytuacjach niepewnych).Wtym wypadku skutek brany jest za przyczyne lub przynajmniej za zjawiskotowarzyszace, zwiazane z wewnetrznym niepokojem pochodzenia fizycznego lubpsychicznego, nie zawsze latwego do okreslenia dla jednostki.Problem zostal podjety na nowo dwadziescia lat pozniej w ksiazce Levi-StraussaL'Homme nu, w ktorej autor, zmuszony do obrony przed zarzutami, ze jestpozbawiony uczuc, analizuje zwiazek emocji i obrzedow.2.Zapelnic pustke.Levi-Strauss poczatkowo przeciwstawia akt rytualny mitycznej opowiesci, ktoraujmuje zjawiska naturalne i spoleczne w schematy, kategorie czy historie, dazacdo stworzenia ciaglosci.Niestety zmiennosc przezyc ludzkich powoduje, zewymykaja sie one poprzez oczka sieci, jaka zarzucil na nie mit
[ Pobierz całość w formacie PDF ]