Hume D. Traktat o Naturze Ludzkiej (2)

[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Jak�e bowiem mog� dwie �ciany, po�udniowa i pó�nocna, dotyka�si� wzajemnie, podczas gdy jednocze�nie dotykaj� one ko�ców dwóch �cianprzeciwnych, wschodniej i zachodniej? I jak�e mo�e spotka� si� pod�oga zsufitem, podczas gdy je dziel� cztery �ciany ustawione w pozycji przeciwnej?Je�eli zmieniamy ich po�o�enie, to zak�adamy ruch.Je��eli przedstawiamy sobie,�e mi�dzy nimi jest jaka� rzecz, to przyjmujemy, �e powsta�o co� nowego.Leczje�li si� trzyma� �ci�le dwóch idei spoczynku i unicestwienia, to jestoczywiste, �e idea, która z nich wynika, nie jest ide� styczno�ci cz�ci, leczczym�, co, jak wnosimy, jest ide� pró�ni.Trzeci zarzut posuwa spraw� jeszcze dalej i nie tylko stwierdza, �e idea pró�nijest realna i mo�liwa, lecz rów-Odpowied� na zarzuty8180O ideach przestrzeni i czasunie�, �e jest konieczna i nieunikniona.Twierdzenie to opiera si� na ruchu,który obserwujemy w cia�ach i który, przyjmuje si�, by�by niemo�liwy i nie dopoj�cia bez pró�ni, w któr� jedno cia�o musi wej��, a�eby zrobi� miejsce dladrugiego.Nie b�d� rozwija� szeroko tego za�rzutu, poniewa� zasadniczo nale�yon do filozofii natu�ralnej, która le�y poza sfer� naszych obecnych rozwa�a�.A�eby odpowiedzie� na te zarzuty, musimy uj�� spraw� dostatecznie g��boko irozwa�y� natur� i pochodzenie pewnych idei, a�eby�my nie dyskutowali, nierozumiej�c dok�adnie przedmiotu sporu.Jest rzecz� oczywist�, �e idea ciemno�cinie jest ide� pozytywn�, lecz tylko zaprze�czeniem �wiat�a albo, mówi�cbardziej �ci�le, zaprzecze�niem barwnych i widzialnych przedmiotów.Cz�owiek,który posiada wzrok, gdy ca�kowicie pozbawiony jest �wiat�a, obracaj�c oczy wró�ne strony, nie otrzymuje �adnych spostrze�e�, poza tymi, jakie mie� mo�erównie� cz�owiek �lepy z urodzenia; pewne za� jest, �e taki nie ma ani idei�wiat�a, ani ciemno�ci.St�d wniosek, �e wra��enie rozci�g�o�ci, niewype�nionejmateri�, otrzymujemy nie przez samo usuni�cie rzeczy widzialnych i �e ideaca�kowitej ciemno�ci nie mo�e by� nigdy to�sama z ide� pró�ni.Za�ó�my znów, �e jaka� moc niewidzialna podtrzymuj� cz�owieka w powietrzu i �edelikatnie go przenosi w prze�strzeni; jest oczywiste, �e on nic nie spostrzegai nie otrzy�muje idei rozci�g�o�ci ani w ogóle �adnej innej idei z tegoniezmiennie trwaj�cego ruchu.Nawet gdy za�o�ymy, �e po�rusza on ko�czynaminaprzód i w ty�, to nie mo�e to mu da; wa� idei rozci�g�o�ci.Czuje on w tymprzypadku pewne doznanie zmys�owe lub impresj�, której cz�ci nast�puj� jednapo drugiej i mog� da� mu ide� czasu; lecz z pew�no�ci� nie s� one rozmieszczonew ten sposób, jak tojest konieczne, i�by da�y ide� przestrzeni lub rozci��g�o�ci.Skoro zatem okazuje si�, �e ciemno�� i ruch, gdy ca��kowicie jest usuni�tawszelka rzecz widzialna i dotykalna, nigdy nie mog� da� nam idei rozci�g�o�cibez materii, czyli idei pró�ni, to powstaje pytanie nast�pne, czy mog� da� t�ide�, gdy zostan� po��czone z czym� widzialnym i dotykalnym?Jest ogólnie przyj�te w�ród filozofów, �e wszelkie cia�a, które ukazuj� si�oku, zjawiaj� si� jak gdyby namalo�wane na p�aszczy�nie i �e ró�ne stopnie ichodleg�o�ci od nas odkrywa raczej rozum ni� zmys�y.Gdy trzymam r�k� wyci�gni�t�naprzód i rozstawiam palce, to s� one oddzielone od siebie b��kitem firmamenturównie dosko�nale, jakby by� mog�y jak�� rzecz� widzialn�, któr� móg�bymumie�ci� mi�dzy nimi.A�eby wi�c dowiedzie� si�, czy wzrok mo�e da� impresj� iide� pró�ni, musimy za�o�y�, �e po�ród ca�kowitej ciemno�ci s� nam dane cia�a�wietlne, których �wiat�o ukazuje tylko same te cia�a, nie daj�c nam �adnejimpresji pochodz�cej od rzeczy otaczaj�cych.Równoleg�e za�o�enie uczyni� musimy, co si� tyczy przedmiotów naszego dotyku.Nie b�dzie tu rzecz� od�powiedni� za�o�y�, �e usuni�te s� ca�kowicie wszelkieprzedmioty dotykalne: musimy przyj��, �e co� jest spo�strzegane przez dotyk i�e po przerwie i po ruchu r�ki lub jakiego� innego organu daj�cego doznaniazmys�owe, spotykamy inny przedmiot dotyku; i �e gdy sko�czy si� ten kontakt,nast�puje inny, i tak dalej, jak cz�sto nam S1? podoba.Powstaje pytanie, czyte przerwy nie daj� nam idei rozci�g�o�ci bez po�rednictwa cia�?Zaczniemy od pierwszego przypadku; jest rzecz� oczy-lst�, �e gdy tylko dwacia�a �wietlne ukazuj� si� oku,O ideach przestrzeni i czasuOdpowied� na zarzutyI, 11,5to mo�emy spostrzec, czy s� one zwi�zane ze sob�, czy oddzielone; czy s�oddzielone du�� czy ma�� odleg�o�ci�; i je�eli ta odleg�o�� si� zmienia, tomo�emy spostrzega� zwi�kszenie si� jej lub zmniejszenie bez ruchu tych cia�.�ejednak odleg�o�� nie jest w tym przypadku �adn� rzecz� barwn� czy widzialn�, tomo�na pomy�le�, i� tutaj pró�nia lub czysta rozci�g�o�� jest nie tylko uchwytnadla umys�u, lecz równie� oczywista dla samych zmy�s�ów [ Pobierz całość w formacie PDF ]

do ÂściÂągnięcia > pobieranie > ebook > pdf > download

Linki