[ Pobierz całość w formacie PDF ]
.Dzieją się z nim rzeczy niesłychane: wszystkiego chce i wszystko posiąść może, przychodzą mu naraz najrozmaitsze zachcenia, jest nadzwyczaj wesoły, wspaniałomyślny, wylany.To ptak, co dawniej niezdolny do lotu, dziś może szeroko skrzydła roztoczyć.Biedny student porywa okruchy przyjemności, jak pies, który zdobywa sobie kość wśród tysiącznych niebezpieczeństw, rozgryza ją uciekając i w biegu szpik z niej wysysa; lecz młodzieniec, u którego kilka „sztuk złota pobrząkuje w kieszonce od kamizelki, dobiera sobie przyjemności wedle upodobania, rozgatunkowuje je, lubuje się nimi, buja po niebie i nie pojmuje już, co znaczy wyraz nędza.Cały Paryż do niego należy.Wieku młody, w którym wszystko wydaje się tak świetne, w którym się wszystko iskrzy i goreje! Wieku sił młodzieńczych, z których nikt nie korzysta ani mężczyzna, ani kobieta! Wieku długów i ciągłej obawy, która potęguje wartość każdej przyjemności! Kto nie poznał lewego brzegu Sekwany, między ulicą Saint-Jacques a ulicą Saints-Pères, ten nie poznał wcale wartości życia ludzkiego! — Ach gdyby paryżanki wiedziały! — myślał Eugeniusz, pożerając gruszki smażone, które pani Vauquer ceniła po groszu sztukę — pewnie przyszłyby tutaj szukać miłości.W tej chwili dzwonek dał się słyszeć przy drzwiach z kratą i posłaniec pocztowy wszedł do sali jadalnej.Zapytawszy o pana Eugeniusza de Rastignac, podał mu dwa worki i książkę, w której trzeba się było rozpisać.W tej chwili głębokie spojrzenie Vautrina padło na Rastignaca niby uderzenie bicza.— Będziesz pan miał czym zapłacić za lekcje fechtunku i strzelania — powiedział.— Zamorskie okręty przybyły — rzekła pani Vauquer, spoglądając na worki.Panna Michonneau obawiała się spojrzeć na pieniądze, aby nie zdradzić swej chciwości.— Masz pan dobrą matkę — rzekła pani Couture.— Pan ma dobrą matkę — powtórzył Poiret.— Tak, mamunia ze wszystkiego się wyzuła — rzekł Vautrin.— Teraz będziesz pan mógł dogadzać swym zachciankom, bywać w świecie, zajmować się połowem posagów i tańczyć z hrabinami, które stroją się w wieńce kwiatów brzoskwiniowych.— Ale słuchaj, młodzieńcze, z tym wszystkim ucz się strzelać.Vautrin zrobił ruch, jak gdyby brał na cel przeciwnika.Rastignac chciał dać posłańcowi na piwo, lecz nie znalazł drobnych.Vautrin poszukał w kieszeni i rzucił dwadzieścia soldów posłańcowi.— Masz pan kredyt — rzekł spoglądając na studenta.Rastignac musiał podziękować sąsiadowi, chociaż nie cierpiał go od owych kilku słów cierpkich zamienionych po powrocie od pani de Beauséant.W ciągu ostatniego tygodnia Eugeniusz i Vautrin nie przemówili do siebie, tylko w milczeniu badali jeden drugiego.Na próżno student pytał siebie, dlaczego tak było.Zapewne myśli udzielają się w prostym kierunku z taką mocą, z jaką powstają i uderzają tam, gdzie je umysł posyła, na zasadzie matematycznej, jaka kieruje pędem kuli wylatującej z moździerza.Skutki bywają rozmaite.Bywają natury czułe, których myśli cudza czepia się z łatwością, wywołując w nich przewrót zupełny; bywają też natury dziwnie tęgie, bywają czaszki opatrzone wałem spiżowym, o który wola innych ludzi rozbija się i odskakuje jak kula od ściany; bywają wreszcie natury miękkie i strzępiaste, w których myśl przyczepiona traci moc, tak jak kula traci siłę pędu w miękkiej ziemi reduty.Rastignac posiadał jedną z owych głów pełnych prochu, co to gotowe wybuchnąć przy lada wstrząśnieniu.Był jeszcze tak młody, że musiał koniecznie ulec takiemu udzielaniu się pojęć, takiej zaraźliwości uczuć, której dziwaczne zjawiska zastanawiają nas nieraz.Wzrok jego moralny był równie przenikliwy, jak oczy odznaczające się prawdziwie rysią bystrością.Każdy zmysł był u niego, rzec można, podwójny i posiadał tę niepojętą giętkość i przenikliwość, którą podziwiać musimy u ludzi wyższych, u tych rębaczy, co to od razu trafiają w słabą stronę każdego pancerza.Zresztą, w ciągu ostatniego miesiąca w Eugeniuszu rozwinęło się dużo przymiotów i wad dużo.Wady rozbudzał wpływ świata i zadowolenie żądz, które coraz bardziej się rozrastały.W rzędzie jego przymiotów znajdowała się owa zapalczywość południowa, która każe iść na spotkanie trudności i pokonać ją od razu , zapalczywość, która nie dozwala człowiekowi z poza Loary znieść niepewności najmniejszej.W oczach mieszkańców północy przymiot ten staje się wadą; uważają bowiem, że taż sama zapalczywość, co była źródłem powodzenia Murata, stała się później przyczyną jego śmierci: Stąd wniosek oczywisty, że Południowiec, który łączy w sobie przebiegłość północną z nadloarską odwagą, jest człowiekiem doskonałym i może zostać królem Szwecji.Rastignac nie mógł być dłużej wystawionym na ogień baterii Vautrina, nie wiedząc, czy tenże jest jego przyjacielem, czy wrogiem.Chwilami zdawało mu się, że szczególny ten człowiek odgaduje wszystkie jego namiętności i przenika najgłębsze tajniki jego serca; na próżno jednak starał się odgadnąć go nawzajem.Vautrin zamknięty był w sobie i osłaniał się głęboką tajemniczością sfinksa, który wszystko wie, widzi wszystko, ale nic nie mówi.Dziś Eugeniusz poczuł pieniądze w kieszeni i postanowił stawić opór.— Bądź pan łaskaw zaczekać — zawołał na Vautrina, który zabierał się do wyjścia, wychyliwszy ostatnią kroplę kawy.— Po co? — zapytał czterdziestoletni mężczyzna, wkładając kapelusz o szerokich skrzydłach, przy czym sięgnął po laskę żelazną, którą umiał wywijać takiego młynka, że pewnie sam dałby sobie radę, gdyby go naraz opadło czterech rabusiów.— Chcę panu oddać, com winien — odparł Rastignac, rozwiązując pośpiesznie worek, z którego wyjął sto czterdzieści franków.— Przyjaźń przyjaźnią, a interes interesem — rzekł podając pieniądze pani Vauquer.— Teraz rachunki nasze załatwione aż do świętego Sylwestra.Proszę mi rozmienić sto sous.— Przyjaźń interesem, a interes przyjaźnią — powtórzył Poiret, spoglądając na Vautrina.— Proszę dwadzieścia su — powiedział Rastignac, podając pieniądze sfinksowi w peruce.— To coś tak wygląda, jak gdybyś pan obawiał się być mi dłużnym? — zawołał Vautrin, zapuszczając badawcze wejrzenie w duszę młodzieńca, przy czym na ustach jego pojawił się ów uśmiech drwiący i cyniczny, za który Eugeniusz ze sto razy już omal się nie rozgniewał.— A.tak — powiedział student, który wstał już od stołu i zabrał obydwa worki z pieniędzmi, chcąc je odnieść do swego mieszkania.Vautrin stał na progu, a student skierował się ku drzwiom wiodącym na schody.— Wiesz co, panie margrabio de Rastignacorama? odpowiedź twa nie zupełnie jest grzeczna — zawołał Vautrin uderzając laską we drzwi salonu i podchodząc do studenta, który go zmierzył zimnym wejrzeniem.Rastignac zamknął drzwi i zszedł z Vautrinem aż na platformę, oddzielającą kuchnię od sali jadalnej.Stamtąd prowadziły do ogrodu drzwi, nad którymi znajdowała się wielka szyba opatrzona kratą żelazną
[ Pobierz całość w formacie PDF ]